کاهش تعداد اعضای خانوارهای ایرانی - مجله تخصصی کامپیوتر

به گزارش گروه رسانه های خبرنگاران، براساس آخرین اطلاعات منتشر شده از سوی مرکز آمار ایران حدود 87 درصد از خانوارهای ایران را خانواده ها تشکیل می دهند؛ خانواده هایی که اگرچه در بار معنایی به عنوان خانواده تلقی می شوند اما این روزها شکاف فرهنگی، اجتماعی و بین نسلی از یک طرف و ورود وسایل ارتباط جمعی و شبکه های اجتماعی از سوی دیگر تعامل اعضا خانواده ها را با یکدیگر کم رنگ نموده است.

در آستانه روز خانواده و به منظور آنالیز وضعیت آماری خانواده های ایران، معضلات و مسائل موجود در خانواده ها و تغییر و تحولاتی که طی سال های اخیر بر این نهاد وارد شده است، با شهلا کاظمی پور- جمعیت شناس و استاد دانشگاهبه گفت وگو نشست.

کاهش تعداد اعضای هر خانوار به حدود سه نفر

کاظمی پور با اشاره به اینکه ایران در سال 55، 33 میلیون نفر جمعیت داشت اما این رقم در سال 65 به 49 میلیون نفر و در سال 95 به 83 میلیون نفر رسید، گفت: افرادی که زیر یک سقف زندگی می نمایند و هم خرج هستند خانوار نامیده می شوند حال اگر تشکیل یک خانوار به موجب ازدواج شکل گیرد، آن خانوار، خانواده تلقی می گردد. براساس آمارهای موجود، در سال 65 حدود 10 میلیون خانوار در کشور زندگی می کردند که سال 95 این رقم به 24 میلیون خانوار رسید؛ این موضوع بیانگر آن است که با افزایش جمعیت، تعداد خانوارها نیز افزایش یافته است، اما با گذشت زمان میانگین تعداد اعضای خانوار تغییر یافته است به طوری که در دهه 70 به طور میانگین بیش از پنج نفر در هر خانوار زندگی می کردند اما رفته رفته تعداد اعضای خانوارها کاهش یافت.

بنابر اظهارات این جمعیت شناس، میانگین تعداد اعضای خانوارها در سال 95 حدود 3.3 نفر است، یعنی در هر خانوار به طور متوسط حدود سه نفر زندگی می نمایند.

هفت درصد خانواده های ایرانی تک والد هستند

وی براساس جدیدترین دسته بندی انواع خانواده که توسط مرکز آمار ایران صورت گرفته است، توضیح داد: از میان 24 میلیون خانوار، حدود 61 درصد را خانواده هسته ای (خانواده ای که در آن والدین با فرزندان خود زندگی می نمایند)، حدود 4 درصد را خانواده گسترده (خانواده ای که در آن والدین با فرزندان ازدواج نموده و نوه ها زندگی می نمایند)، حدود هفت درصد را خانواده تک والد (خانواده ای که یکی از زوجین به دلیل فوت، طلاق یا مهاجرت حضور ندارند)، حدود 25 صدم درصد را خانواده فرزند سرپرست، حدود هفت درصد را خانواده تک نفره، حدود 15 درصد خانواده زوجی و حدود 6.5 درصد را سایر موارد شامل می گردد که البته خانوارهای دسته جمعی که شامل ساکنان آسایشگاه ها، زندان ها و ... هستند در آمارگیری خانوارها دسته بندی نمی شوند.

87درصد خانوارهای ایران، در قالب خانواده زندگی می نمایند

این جمعیت شناس با اشاره به انواع خانواده گفت: خانواده زن و شوهری بدون فرزند، زن و شوهر با فرزندان و زن و شوهر با فرزندان ازدواج نموده خانواده هستند که می توان گفت فارغ از خانوارهای تک نفره و سایر، بقیه خانوارها، خانواده تلقی می شوند؛ به عبارتی دیگر 87 درصد از خانوارهایی که در ایران زندگی می نمایند، خانواده هستند.

این جامعه شناس در پاسخ به این سوال که چه عواملی در تغییرات ساختار خانواده موثر است؟ اضافه کرد: زمانی که احتیاج به همکاری های اقتصادی در خانواده ها احساس نگردد تعداد خانواده های هسته ای بیشتر خواهد بود. باتوجه به اینکه در گذشته های دور سبک زندگی خانواده ها روستایی و عشایری بود، این سبک ایجاد می کرد خانواده ها به صورت گسترده یعنی همه اعضای خانواده در یک خانه زندگی نمایند، اما با گذشت زمان که روستانشینی رواج یافت به تدریجی از تعداد خانواده های گسترده کاسته شد و به مرور زمان زندگی های شهری موجب شد افراد جدا از یکدیگر زندگی نمایند حتی مطالعات صورت گرفته بیانگر آن است که در سال 45، 12 درصد خانواده ها گسترده بودند اما این نرخ در سال 95، به 4 درصد رسید.

کاظمی پور یکی دیگر از تغییرات عمده ای بر ساختار خانواده اتفاق افتاده را ناشی از تغییر سبک زندگی خانواده ها دانست و گفت: زمانی که وضع فعالیت خانواده ها از بخش کشاورزی به سمت صنعت و خدمات متمایل گردد به تبع نوع خانواده نیز از سمت خانواده گسترده به سمت هسته ای متمایل می گردد.

وی یکی از عوامل کاهش بعد خانوار را کاهش تعداد فرزندان دانست و ادامه داد: شاهدیم که در سال های 45 میانگین بعد خانوار پنج نفر بود یعنی به طور میانگین در یک خانواده والدین با سه فرزندشان زندگی می کردند اما در حال حاضر میانگین تعداد فرزندان کاهش یافته است به طوریکه طبق آمارها، ساختار خانواده از زن و شوهر و فرزندان تشکیل شده است؛ گرچه بسیاری از افراد خانواده های چندین نفره مانند یک خانواده ای که از والدین و هفت فرزند تشکیل شده را گسترده می دانند اما از دیدگاه جامعه شناسی این خانواده هسته ای نام دارد. در سال 45 خانواده گسترده در ایران قالب نبوده و آنچه تغییر یافته آن است که فقط خانواده هسته ای با بعد وسیع خود کوچکتر شده است.

بنابر اظهارات کاظمی پور، مهاجرت های روستایی و شهری یکی دیگر از عواملی موثر در کاهش بعد خانوار است؛ به طور مثال زمانی که یکی از اعضای خانواده از روستا به شهر مهاجرت می نماید به تبع تعداد اعضای خانواده کوچک می گردد و فرد مهاجر نیز خانواده دیگری برای خود تشکیل می دهد که در این امر مهاجرت دانشجویان از روستاها به شهرها بی تاثیر نیست.

مرگ ومیر و طلاق؛ عوامل موثر در افزایش خانواده های تک والد

این جامعه شناس در ادامه در پاسخ به این سوال که امروزه نهاد خانواده با چه معضلات و مسائلی روبرو است؟ نیز اینطور شرح داد: از دیدگاه آماری افزایش مرگ ومیر و طلاق باعث شده تعداد خانواده های تک والد افزایش یابد، این روند روزبه روز در حال افزایش است و اگر حمایت های اجتماعی در این زمینه مد نظر قرار نگیرد خانواده های تک والد از نظر اقتصادی در زیر خط فقر قرار گیرند.

کاظمی پور تغییرات روانی-اجتماعی- فرهنگی را از دیگر تغییرات مهم خانواده دانست و گفت: شاهدیم که طی 30 سال اخیر با کاهش تعداد اعضای خانوار و ورود وسایل ارتباط جمعی کانون گرم خانواده کمرنگ شده است، اگرچه امروزه اعضای خانواده ها به صورت فیزیکی در کنار یکدیگر حضور دارند اما آنها با یکدیگر تعامل کمتری دارند، در اصل کمرنگ شدن کانون خانواده ها در حال پررنگ شدن است.

وی با تاکید بر اینکه خانواده ها باید با یکدیگر در تعامل باشند، یادآور شد: زمانی که تکنولوژی جدیدی وارد هر جامعه ای می گردد نوعی ولع برای استفاده از آن وجود دارد. به طور مثال زمانی که تلفن همراه در دهه 70 وارد ایران شد همه علاقه مند بودند که آن را تهیه و از آن استفاده نمایند اما در حال حاضر این وسیله برای افراد رنگ باخته است. حال در دهه 90 می بینیم که استفاده از شبکه های اجتماعی نیز برای خانواده ها بسیار پررنگ شده است که البته طی سال های آینده این شبکه ها هم همانند تلفن های همراه رنگ می بازند اما آسیب آن تا سالها بر پیکره خانواده ها ماندگار است.

تمایل فرزندان به زندگی ای جدای از والدین

این جمعیت شناس در ادامه درباره به شکاف فرهنگی و اجتماعی بین نسلی اشاره نمود و گفت: در گذشته فرزندان با والدینشان در ارتباط بودند و برای تجارب آنها احترام قائل بودند اما اکنون به قدری تکنولوژی و آموزش ها تغییر یافته که معمولا توانمندی علمی و فنی فرزندان از والدین شان بیشتر شده است و همین موضوع موجب بروز شکاف فرهنگی اجتماعی شده است؛ همین امر سبب می گردد فرزندان از حضور در خانواده و نظارت های والدین گریزان باشند پس به سمت زندگی های مجردی متمایل و به محض اینکه به مرحله کسب درآمد می رسند یا از تمکن اقتصادی برخوردار می شوند به تشکیل خانواده تک نفره متمایل می شوند چراکه خانواده های کنونی تنها از نظر فیزیکی به خانواده شبیه هستند.

منبع : ایسنا

بازگشت به صفحه رسانه ها