سد دفاعی پوست چیست و چطور می توان آن را تقویت کرد؟
به گزارش مجله تخصصی کامپیوتر، مراقبت از پوست یکی از مهم ترین و ضروری ترین موضوعاتی است که همه ما در هر زمانی به آن توجه می کنیم. با یک نگاه ساده به شبکه های اجتماعی می توانیم بفهمیم که داشتن پوست سالم ، درخشان، صاف و عاری از علائم پیری آرزوی همه زنان و مردان است. هر چند وقت یک بار روش های درمانی و محصولات پوستی زیادی در میان مردم محبوبیت پیدا می نمایند، اما اهمیت سد دفاعی پوست یکی از چیزهایی است که خیلی کمتر به آن پرداخته می گردد. اما اصطلاح سد دفاعی پوست به چه معنا بوده و دقیقا به چه علت تا این مقدار مهم شده است؟ برای رسیدن به پاسخ سوالات خود تا آخر این مطلب از خبرنگاران مگ با ما همراه باشید.
سد دفاعی پوست چیست؟
پوست انسان از سه لایه به نام های زیرپوست (Hypodermis)، لایه میانی یا درمیس (Dermis) و همینطور اپیدرم یا روپوست (Epidermis) تشکیل شده است. به بیرونی ترین بخش روپوست لایه شاخی می گویند و ما هنگام صحبت درباره سد دفاعی پوست در واقع به این لایه اشاره می کنیم. لایه شاخی درست مانند یک دیوار آجری عمل می نماید و وظیفه محافظت از پوست شما در برابر خطرات و آسیب های محیطی را بر عهده دارد.
سلول های پوستی کورنئوسیت (Corneocyte) در واقع همان آجرهایی هستند که دیوار سد دفاعی پوست را می سازند. ملاتی که شکاف میان این سلول ها را پر می نماید لیپیدها یا همان چربی های طبیعی پوست هستند. بعلاوه جالب است بدانید که لایه شاخی یا همان سد دفاعی مانند بخش های دیگر پوست زنده نیست و علاوه بر سلول های کورنئوسیت و لیپید انواع پروتئین ها، سلول های مرده و ترکیبات دیگر هم در آن وجود دارد.
سد دفاعی پوست دقیقا چه کار می نماید؟
به بیان ساده باید بگوییم که سد دفاعی پوست از خروج و فرار ترکیبات مفید پوست و همینطور ورود مواد مضر مانند ویروس ها و آلرژن ها جلوگیری می نماید. در زیر به سه مورد از وظایف اصلی این بخش از پوست اشاره نموده ایم.
حفظ رطوبت پوست
سد دفاعی پوست به حفظ آب درون پوست یاری می نماید تا بتواند مرطوب بماند. پوستی که از میزان آب و رطوبت خوبی برخوردار باشد توانایی انعطاف پذیری و کشسانی بالایی هم دارد. ضعیف شدن سد دفاعی پوست می تواند باعث خشکی آن و در نتیجه بروز مسائلی چون خارش، التهاب و تحریک این عضو از بدن گردد. علاوه بر این، باید بدانید که پوست دهیدراته خیلی زودتر از یک پوست مرطوب و سالم دچار بروز علائم پیری زودرس می گردد.
یاری به ایمنی و مقاومت بدن
پوست انسان به عنوان اولین خط دفاعی بدن در برابر بیماری ها نقش مهمی را در حفظ سلامتی او ایفا می نماید. وقتی سد دفاعی پوست شما به دلایل مختلفی تضعیف شده باشد خطر ابتلا به بیماری های عفونی و بروز اختلالات پوستی بیش از هر زمان دیگری تهدیدتان خواهد نمود. بنابراین، خیلی مهم است که بدانید چطور و چگونه از این بخش از پوست خود محافظت کنید.
محافظت از پوست در برابر اشعه های نور خورشید
تحقیقات نشان داده اند که لایه شاخی یا همان سد دفاعی پوست در برابر اشعه های فرابنفش خورشید از شما محافظت می نماید. نفوذ نور آفتاب به پوست می تواند باعث بروز مسائلی چون لکه، التهاب، آکنه، خشکی و چین وچروک پوستی گردد. علاوه بر این، قرار گرفتن در معرض اشعه های خورشید می تواند خطر ابتلا به سرطان پوست کارسینوم سلول بازال، کارسینوم سلول سنگفرشی و ملانوم را افزایش دهد. بنابراین خیلی مهم است که سلامت سد دفاعی پوست خود را جدی بگیرید.
سد دفاعی پوست چگونه آسیب می بیند؟
بیایید موضوع را دوباره با یک تشبیه برای خودمان ساده کنیم. فرض کنید که سد دفاعی پوستتان یک زره جنگی بوده که چندین بار ضربه خورده است و دیگر مانند قبل عملکرد عالی و بی نقصی ندارد. این زره ممکن است نازکتر و مخدوش شده باشد یا حتی آسیب های قابل مشاهده ای چون سوراخ و پارگی روی آن دیده گردد. پیدا کردن محل و علت آسیب می تواند به شما یاری کند تا خیلی راحت تر زره یا همان سد دفاعی پوست خود را ترمیم و تقویت کنید. در زیر فهرستی از مهم ترین و اصلی ترین دلایل آسیب تماشا سد دفاعی پوست را برای شما آماده نموده ایم.
- استفاده از مواد شیمیایی خشن مانند صابون
- زیاده روی در لایه برداری و اسکراب پوست
- عدم استفاده از مرطوب کننده و آبرسان
- بروز ترومای پوستی مانند بریدگی و سوختگی
- قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید
- تغییرات آب وهوایی به ویژه سرما، باد و گرمای خشک
- قرار گرفتن در معرض آلرژن ها، محرک ها و آلاینده ها
- آکنه و جوش های پوستی
- ابتلا به درماتیت آتوپیک یا همان اگزما
- ابتلا به بیماری ایکتیوز یا همان ماهیاک
- ابتلا به بیماری روزاسه آکنه
- ابتلا به بیماری پسوریازیس
- مصرف استروئیدها
- پیری پوست
- استرس و اضطراب شدید
همانطور که فهمیدید یکی از اصلی ترین دلایل تضعیف سد دفاعی پوست می تواند ابتلا به بیماری های پوستی خاص باشد که عموما ژنتیکی هستند. علاوه بر این، جالب است بدانید که پیری پوست می تواند باعث بروز مسائلی چون از دست رفتن سریع آب درون بافت پوست و دهیدراتگی گردد.
علائم آسیب دیدگی سد دفاعی پوست چه هستند؟
به طور کلی، اگر با مشکل آسیب دیدگی سد دفاعی پوست مواجهه شوید به احتمال زیاد یک یا چند مورد از علائم زیر را روی پوست خود مشاهده خواهید کرد.
- پوسته پوسته و خشک بودن پوست
- التهاب و حساسیت پوستی
- عفونت های باکتریایی، ویروسی یا قارچی پوستی
- بروز آکنه و جوش پوستی
- سوزش پوست به ویژه در هنگام استفاده از محصولات مراقبتی
- خارش و قرمزی پوست
چگونه سد دفاعی پوست را ترمیم و تقویت کنیم؟
برای اینکه بتوانید از سد دفاعی پوست خود محافظت کنید یا سلامتی آن را دوباره بازگردانید باید به طور ویژه ای به فکر مراقبت از آن باشید. کارهایی که در ادامه به شما معرفی می کنیم مهم ترین مواردی هستند که در این مسیر باید به آن ها پایبند باشید.
از پاک کننده های ملایم و غیرصابونی بهره ببرید
ممکن است باور این موضوع برایتان سخت باشد اما باید بدانید که صابون ها و پاک کننده های خشن می توانند رطوبت مورد احتیاج پوست و همینطور باکتری ها و روغن های مفید آن را از بین ببرند. بنابراین در قدم اول باید بتوانید برترین شوینده یا پاک کننده را برای خودتان انتخاب کنید. اگر پوست چربی دارید به سراغ شوینده های فومی بروید و اگر پوست خشکی دارید از پاک کننده های دارای بافت کرمی استفاده نمایید. در خرید شوینده مراقب باشید که مدل های مخصوص پوست حساس و فاقد عطر را تهیه کنید. بعلاوه هنگام شست وشوی صورت خود حتما از آب ولرم استفاده نمایید تا همه روغن ها، آلودگی ها و سلول های مرده روی پوست به خوبی پاک شوند.
پوست خود را به آرامی لایه برداری کنید
برای اینکه بتوانید از سد دفاعی پوست خود محافظت کنید یا آن را به حالت عادی بازگردانید باید استفاده از لایه بردارهای خشن، به ویژه اسکراب های دارای دانه های درشت، را کنار بگذارید. این نوع لایه بردارها پارگی های بسیار ریزی را روی پوست ایجاد می کنند و به محیط روپوست آسیب می زنند. برترین گزینه برای شما یک لایه بردار شیمیایی دارای آلفاهیدروکسی اسیدهای ملایم است که البته در هنگام استفاده از آن هم باید طبق دستورالعمل پیش بروید و زیاده روی نکنید.
در شست وشوی پوست خود زیاده روی نکنید
احتمالا شما هم در هنگام گشت وگذار در شبکه های اجتماعی با این موضوع مواجهه شده اید که می گویند برای بهره بردن از مزایای شوینده ها و پاک کننده ها باید حداقل 60 ثانیه آن ها را روی پوست صورت خود ماساژ دهید. متاسفانه باید بگوییم که این کار تنها باعث آسیب تماشا سد دفاعی پوست شما می گردد و ممکن است لایه چربی آن را از بین ببرد. برترین روش شست وشوی صورت این است که پاک کننده را روی صورت خود پخش کنید، مالش دهید و سپس بشویید؛ ماساژ طولانی مدت هیچ مزایای اضافه ای را برای شما به ارمغان خواهد آورد.
پوست خود را مرطوب نگه دارید
برای ترمیم و تقویت سد دفاعی پوست هیچ کاری مهم تر و تاثیرگذارتر از آبرسانی و مرطوب نگه داشتن پوست نیست. مرطوب کننده ها پوست شما را تغذیه می کنند و از میزان آسیب دیدگی و خشکیدگی آن می کاهند. پیشنهاد می کنیم به طور کلی به سراغ محصولاتی بروید که حاوی اسیدهای چرب، سرامیدها، گلیسیرین و هیالورونیک اسید هستند. کرم هایی چون آکوافور و وازلین می توانند از خروج آب درون پوست شما جلوگیری کنند اما کسانیکه پوست چرب و مستعد آکنه ای دارند ممکن است با استفاده از آن ها دچار مشکل شوند.
جوش های پوستی خود را با احتیاط درمان کنید
درست است که جوش های پوستی به ویژه آن مدل هایی که چرکین و التهابی هستند می توانند روی اعتماد به نفس شما تاثیر بگذارند و باعث درگیر شدن ذهنتان شوند؛ اما به هیچ وجه نباید آن ها را دستکاری کنید یا فشار دهید. این کار تنها باعث ملتهب و زخم شدن آن ناحیه می گردد و به سد دفاعی پوست آسیب وارد می نماید. از آن طرف هم نباید برای درمان جوش در استفاده از محصولات پوستی ضدجوش زیاده روی کنید. پیشنهاد ما این است که در هنگام مواجهه شدن با آکنه روتین پوستی خود را ملایم تر کنید و اجازه دهید روند بهبودی جوش به آرامی طی گردد.
استفاده از ضد آفتاب را جدی بگیرید
استفاده از ضد آفتاب مهم ترین و برترین کاری است که می توانید در جهت ترمیم و تقویت سد دفاعی پوست خود انجام دهید. همانطور که فهمیدید اشعه های نور خورشید برای پوست بسیار مضر هستند و باعث بروز مسائل بسیار جدی و خطرناکی می شوند. بنابراین، پیشنهاد می کنیم هر روز و به صورت منظم، حتی در مکان های بسته هم، از یک ضد آفتاب دارای SPF بالای 30 استفاده نمایید.
سعی کنید pH پوست خود را متعادل نگه دارید
همانطور که می دانید عدد pH می تواند به شما نشان دهد که محیط روی پوستتان تا چه میزان اسیدی یا قلیایی است. pH پوست انسان در حالت طبیعی باید به طور حدودی روی عددی بین 4.7 تا 5.75 باشد؛ هر عددی بالاتر یا پایین تر از این میزان می تواند منجر به از بین رفتن سد دفاعی پوست و بروز مسائلی چون اگزما، آکنه و عفونت گردد. برای متعادل سازی pH پوست خود باید با یک متخصص مشورت کنید و از او بخواهید تا محصولات پوستی مناسبتان را به شما معرفی کند.
از رتینوئیدها با ملایمت بهره ببرید
رتینوئیدها که در واقع مشتقات ویتامین A هستند برای تحریک پوست به فراوری کلاژن به منظور از بین بردن چین وچروک ها، از بین بردن آکنه و بعلاوه افزایش گردش سلولی مورد استفاده قرار می گیرند. اگر بار اولتان است که محصولات حاوی این ترکیبات را مصرف می کنید باید بدانید که آن ها می توانند باعث خشکی و تحریک پوست شوند.
اگر پوست خشکی دارید بهتر است تنها هفته ای یک بار از رتینوئیدها بهره ببرید. افراد دارای پوست چرب می توانند تا سه بار در هفته هم از آن ها استفاده کنند. در فصل تابستان که میزان رطوبت هوا بیشتر است استفاده از محصولات حاوی رتینوئیدها و ترکیبات فعال باعث می گردد بتوانید پوست خود را بدون ایجاد سوزش و التهاب لایه برداری کنید. در فصل زمستان به علت وزش باد خشک و دمای هوای پایین باید میزان استفاده از رتینوئید را کاهش دهید تا پوستتان آسیب نبیند.
روتین مراقبت از پوست خود را ساده کنید
یک روتین پوستی پیچیده که پر از محصولات حاوی اسیدها و ترکیبات فعال است نه تنها باعث بهتر شدن مسائل پوستی شما نمی گردد بلکه باعث بدتر شدن شرایط هم خواهد شد. اگر مسائل پوستی جدی و مهمی دارید باید زیر نظر یک پزشک متخصص درمان خود را انجام بدهید. در هنگام خرید محصولات پوستی به ترکیبات درون آن ها دقت کنید و پیش از مصرف، از هر کدام تست جداگانه بگیرید تا باعث بروز مشکل نشوند. بعلاوه پیشنهاد می کنیم روتین پوستی خود را کم کم جلو ببرید و آن را تا حد امکان ساده نگه دارید.
از روغن های گیاهی بهره ببرید
مطالعات اجرا شده نشان می دهند که یک سری از روغن های گیاهی خاص می توانند به ترمیم و تقویت سد دفاعی پوست یاری شایانی کنند و مانع از دست رفتن رطوبت پوست شوند. بسیاری از این روغن ها دارای خواص ضد باکتریایی، ضد التهابی و همینطور آنتی اکسیدانی هستید؛ به همین علت برای درمان انواع مسائل پوستی هم مناسب خواهند بود.
بعضی از موثرترین روغن های گیاهی که می توانید از آن ها بهره ببرید عبارتند از: روغن جوجوبا، روغن نارگیل، روغن بادام، روغن آرگان، روغن گل گاوزبان، روغن گل سرخ، روغن آفتابگردان، روغن سویا و روغن گل پامچال. شما می توانید خود این روغن ها را روی پوستتان ماساژ دهید یا اینکه از کرم ها و لوسیون های حاوی آن ها بهره ببرید.
آیا ممکن است سد دفاعی پوست برای همیشه آسیب ببیند؟
با افزایش سن پوست شما هم مانند هر یک از اعضای بدنتان با بروز علائم پیری مواجهه می گردد. یکی از علائم پیری پوست این است که وقتی برای مثال به علت قرار گرفتن در معرض نور مستقیم خورشید دچار سوختگی می شوید؛ مدت ها طول می کشد تا این مشکلتان به طور کامل برطرف گردد. این در حالی است که در زمان جوانی آفتاب سوختگی پوستتان طی یک 2 تا 3 روز درمان می شد.
یک فرد جوان می تواند سه بار در روز با آب داغ و صابون دوش بگیرد و در عرض شش یا هفت ساعت، سد پوستی اش تا حد زیادی ترمیم می گردد. اما وقتی در دهه 50، 60 یا 70 سالگی زندگی خود هستید، سد پوستی شما به این سرعت جایگزین نخواهد شد. در این زمان شما باید روتین مراقبت از پوستی خود را تغییر دهید و حتی به سراغ درمان های کلینیک بروید.
سخن پایانی
سد دفاعی پوست یکی از مهم ترین بخش های بدن است که برای حفظ سلامت انسان اهمیت بسیار زیادی دارد. شما باید در هر موقعیتی، از خرید محصولات مراقبت پوستی گرفته تا قرار گرفتن در معرض نور خورشید، همیشه به فکر شادابی و سلامت پوست خود باشید تا از بروز مسائل و اختلالات جدی جلوگیری کنید.
این مطلب فقط جنبه آموزش و اطلاع رسانی دارد. پیش از استفاده از توصیه های این مطلب حتما با یک متخصص مشورت کنید. برای اطلاعات بیشتر بیانیه برطرف مسؤولیت خبرنگاران مگ را بخوانید.
منبع: Healthline, Everyday Health
منبع: دیجیکالا مگ