همه چیز درباره استان اردبیل - مجله تخصصی کامپیوتر

نگاهی به تاریخچه شهر اردبیل

اردبیل از مناطق بسیار قدیمی ایران است که بر اساس شواهد و قرائن یافت شده، در حدود 5 هزار سال قدمت دارد. در لوحه های گلی سومریان از این شهر به نام آرتا یا آراتتا یاد شده است. در اردبیل آثار تاریخی وجود دارد که نشان از قدمت بالای این شهر دارد. این آثار عبارتند از: دهکده آتشگاه، شهرهیر، شهریور و مسجد جامع اردبیل که در قدیم آتشکده بوده است.

استان اردبیل در طول دوره های تاریخی اسامی متفاوت دیگری همچون؛ دارالارشاد، دارالملک، دارالعرفان، دارالامان و اردویل نام برد. یاقوت حموی در کتاب خود به نام معجم البلدان، بنای اولیه شکل گیری استان اردبیل را به فیروز ساسانی که در سال 139-163 قبل از هجرت سلطنت می کرده است نسبت داده اند و آن را فیروز گرد نامیده است. وی در کتاب خود اردبیل را از مشهورترین شهرهای آذربایجان خوانده و گفته است که استان اردبیل، پیش از اسلام مرکز اصلی منطقه بود. وی در قسمت دیگری از کتابش اضافه کرده است که: گویند؛ اردبیل از بناهای فیروز موسوم به باذان فیروز بوده است.

پس از ورود اسلام و در زمان حکومت بنی امیه، مرکز حکومت آذربایجان از مراغه به اردبیل منتقل شد. یاقوت حموی که خود از نزدیک شهر اردبیل را دیده از جمعیت زیاد و آبادی آن در کتابش نوشته است. البته چندی پس از بازدید یاقوت حموی از اردبیل، مغولان به این شهر هجوم آورده و آبادانی آن را به خرابی تبدیل کردند.

بعدها که مجددا شهر ساخته شد، اردبیل مخصوصا در زمان صفویه به بیشترین درجه اعتبار خود رسید. موقعیت قرار گیری اردبیل در تاریخ بسیار حساس بوده چرا که در سر راه تجارتی تبریز و آستارا و لنکران واقع شده است و واسطه تجارتی قفقازیه و شهرهای داخلی آذربایجان و غیره می باشد. بهترین صادرات آن خشکبار و قالی و پشم است. اردبیل در اواخر دوره صفویه برای مدت بسیار کوتاهی به دست عثمانی ها افتاد ولی نادرشاه افشار دوباره آن را پس گرفت.

موقعیت جغرافیایی اردبیل

استان اردبیل با وسعتی معادل 17951.4 کیلومترمربع به لحاظ وسعت حدود 09/1 درصد مساحت کل کشور را به خود اختصاص داده است. این استان به مرکزیت شهر اردبیل 9 شهرستان، 19 شهر، 21 بخش، 63 دهستان و 2218 آبادی دارد. استان اردبیل در شمال غربی ایران بین مختصات جغرافیایی 37.45 تا 39.42 عرض شاقتصادی و 48.55 تا 47.3 طول شرقی از نصف النهار گرینویچ قرار گرفته است.

آب و هوای اردبیل

استان اردبیل به عنوان یکی از مناطق سردسیر ایران معمولا در 5 و یا حتی شده است 8 ماه سال بسیار سرد است. بارندگی در این استان نیز در تمام فصول وجود دارد اما، شدت این بارش ها در فصل بهار و پاییز بیشتر است. بیشتر زمین های این استان بین 2 هزار تا 3 هزار متر از سطح دریا ارتفاع دارند. آثار فرعی آتشفشان سبلان به صورت چشمه های معدنی آب گرم سرعین و سردابه ظاهر شده است.

این استان دارای زمستان های بسیار سرد و تابستان هایی با درجه دمای معتدل است. متوسط درجه حرارت در این استان در حدود 7 درجه سانتی گراد است. وجود کوهستان های سبلان، تالش و بزغوش، تأثیر بخارهای دریای خزر و بادهای سرد شاقتصادی و وجود جنگل های شمال و شرق آن در میزان بارندگی و نوسان دمای شهرستان اردبیل بسیار مؤثر است.

تعداد روزهای یخبندان سالانه در نواحی مرکزی و جنوبی استان بیشتر از مناطق شاقتصادی است و در نقاط مرتفع و برف گیر استان، تعداد روزهای یخبندان به حدود 6 تا 8 ماه در سال هم می رسد. متوسط مجموع بارندگی سالانه 9.333 میلی متر است، میانگین سالانه دمای هوا در بین 9.7 تا 2.15 درجه سانتی گراد در نوسان است.

مردم اردبیل

از لحاظ سرشماری سرانه جمعیتی که در سال 1390 از این استان به عمل آمد، استان اردبیل دارای جمعیتی بالغ بر 485153 نفر بوده است و به همین خاطر از لحاظ تراکم جمعیت به عنوان هفدهمین شهر پر جمعیت ایران به شمار می رود. اردبیلی ها به زبان ترکی صحبت می کنند. البته در روستای خلخال مردم هنوز هم به زبان آذری که زبان اولیه اردبیلی ها بوده، صحبت می کنند.

به هر حال در این استان مکاتبات مردم و برنامه تحصیلات در مدارس به زبان فارسى انجام می گردد و جوانان این استان با فارسى آشنایى کامل دارند. از لحاظ اقتصادی، آمار شاغلان در بخش های عمده اقتصادی استان اردبیل نشان می دهد که از کل شاغلان استان 40 درصد در بخش کشاورزی، 22.8 درصد در بخش صنعت و 37.2 درصد در بخش خدمات سرگرم کار هستند.

پیشنهاد می کنیم که برای آگاهی دقیق تر باید ها و نبایدها در سفرتان به اردبیل، راهنمای سفر به اردبیل را مطالعه نمایید.

اردویل یا اردبیل؟

این مطلب را ابتدا با نگاهی گذرا به تاریخچه اردبیل شروع می نماییم. کلمه اردبیل که گویش امروزی ما نسبت به این استان است در واقع اردویل بوده است. خود واژه اردویل نیز از دو کلمه ارد + ویل تشکیل شده است. ارد به معنای یکی از فرشتگان زرتشتی، به معنى قانونى و مقدس و همچنین به روز 25 هر ماه می گویند. واژه ویل نیز ریشه آریایى دارد که هنوز هم در زبان هاى اروپایى مورد استفاده قرار می گیرد. حال با این که اردبیل تحریف شده اردویل به معنای شهر مقدس است. امروزه هنوز هم در مناطقی که تالشی ها مستقر هستند هنوز هم به اردبیل، آردویل می گویند.

این کارها را در سفر به اردبیل انجام دهید

برخی از غذاهای معروف اردبیل

• آش دوغ

مردم استان اردبیل به غذاهای آبکی مثل آش علاقه زیادی دارند و چند روز یک بار با پختن آش های متنوع اعضای خانواده را غافلگیر می کنند. برای درست کردن این آش به غیر از دوغ تازه از موادی مثل نخود، برنج، سیر تازه، و سبزی (تره، جعفری و شوید) هم استفاده می گردد. این غذا دستور پخت های مختلفی دارد و گاهی در آن بلغور، آرد و کلم برگ هم به کار می رود.

• آش میوه

اردبیلی ها با میوه های خشکی مثل آلبالو خشک، آلوی خورشتی، قیسی زردآلو، برگه زردآلو و گوجه برقانی آش خوشمزه و لذیذی را تهیه می کنند که به آش میوه معروف است. در کنار خشکبار برای تهیه این آش از مواد دیگری مثل حبوبات (نخود، لوبیا قرمز، عدس)، رشته آشی، برنج، گندم پوست کنده و پیاز هم استفاده می گردد.

• آش یارما

آش یارما یا آش بلغور، به دلیل داشتن بلغور فراوان خواص زیادی دارد. برای درست کردن این غذا از موادی مثل بلغور، گوجه فرنگی، لوبیا قرمز، سبزی آش، عصاره گوشت، پیاز، زعفران و آبغوره استفاده می گردد که طعم دلچسبی را برای این غذا رقم می زنند.

• پیچاخ قیمه

مواد لازم برای درست کردن پیچاخ قیمه یا خورشت بادام، گوشت، خلال بادام، پیاز، زعفران، تخم مرغ و ادویه خورشتی است. این غذا به همراه برنج، ماست و سبزی خورده می گردد.

• باستیرما پلو

برخی می گویند که اصل این غذا برای آستارا است و برخی دیگر می گویند که برای باکو است. به هر حال چون هر چه که در این غذا است معلوم نیست به آن، باستیرما یا مدفون شده می گویند. این غذا معمولا در قابلمه های کوچک و تک نفره انجام می گردد. مواد لازم برای پختن این غذا برنج، سیب زمینی، رب ازگیل، گردو، پیاز، مرغ، زعفران، رب به، رب آلوچه است.

برخی از بهترین جاذبه های اردبیل

• آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی | Tomb of Sheikh Safi al-Din Ardebili

آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی یکی از مشهورترین و پربازدیدترین مکان های گردشگری در استان اردبیل است. این جاذبه در میدان عالی قاپو قرار گرفته است. این بنای قدیمی و معروف محل آرامگاه شیخ صفی الدین موسس فرقه صفویه است که پس از فوت ایشان در سال 753 هجری قمری و به همت صدرالدین موسی فرزند وی ساخته شده است. در دوران حکومت پادشاهان صفوی نیز به دلیل احترام و ارادت آن ها به شیخ صفی الدین، بخش های مختلفی به آرامگاه اضافه شد.

مقبره شاهزادگان، ایوان بزرگ، مقبره مادر شاه طهماسب، گنبد الله الله، جنت سرا، حرم سرا، قندیل خانه، نانوا خانه و نقاره خانه تنها قسمت هایی از آرامگاه شیخ صفی الدین اردبیلی است که در دوران مختلف ساخته و تکمیل شده است. جالب است بدایند که آرامگاه شاه اسماعیل صفوی موسس سلسله صفویه نیز در این گنبد قرار گرفته است.

• مسجد جامع اردبیل | Ardebil mosque

آنچه که در اسناد تاریخی درباره مسجد جامع اردبیل آمده است می گوید که؛ در گذشته این مسجد مکان آتشگاه بوده که قدمت آن به دوره ساسانیان باز می گردد و بعد از آن اسلام در قرن 5 هجری وارد ایران شد این مکان را تبدیل به مسجد جامع یا جمعه مسجد امروزی کرد. قسمت اصلی مسجد جامع در بخش زیرین گنبد یا گنبد خانه قرار گرفته است که دارای مساحت زیادی است.

• موزه مردم شناسی اردبیل | Ardabil Anthropology Museum

موزه مردم شناسی اردبیل به نام حمام آقا نقی و اسامی دیگری نیز شناخته می گردد. نام دیگر این موزه حمام ظهیرالاسلام است که اگر در در این موزه می توانید با فرهنگ و آداب و رسوم این خطه آشنا شوید به طوری که در آن نیز انواعی از مجسمه با پوشش محلی مردم اردبیل، آثار و دست نوشته هایی از تاریخ، فرهنگ و هویت این ناحیه از کشور را مشاهده خواهید کرد. در واقع موزه مردم شناسی اردبیل یکی از مکان های ایده آل برای شناساندن فرهنگ، آداب، رسوم، نوع زندگی، لباس و خوراک مردم اردبیل در کنار آیین های مخصوص به این منطقه از ایران است.

• آب گرم گاو میش گلی | Gavmish Goli Hot Water

یکی از پرآب ترین چشمه های آب گرم استان اردبیل و سرعین، آب گرم گاومیش گلی است که استخری به طول 25 و عرض 17 متر می باشد. دور این استخر با دیوارهای بلند محاصره شده است و آب گرم از چند نقطه کف استخر با گاز خارج می گردد و از مجرای ضلع شرقی بیرون می آید. حرارت آب چشمه گاو میش گلی 45 درجه است و آب دهی آن حدود 30 لیتر در ثانیه است. این ناحیه را رسوب های آبرفتی دوران چهارم پوشانیده و در برخی نقاط آثار آتشفشانی به چشم می خورد.

• پل هفت چشمه (داش کسن) اردبیل | haft cheshmeh bridge (Dash Kasan)

از دیگر جاذبه های گردشگری استان اردبیل می توان به پل هفت چشمه که داش کسن معروف است نیز اشاره کرد. این جاذبه در میدان 15 خرداد قرار گرفته است و نام های زیادی تا به امروز داشته است که آنها عبارتند از پل یدی گوزلی، ججین، کورپی قرمزی و پل داشکسن هستند. طراحان این پل آن را هفت دهانه آجری و با قوس های پنج و هفت و موج شکن های سنگی ساخته اند. گج و آهنک از جمله مصالحی هستند که در ساخت این بنا به کار برده شده است.

قدمت پل هفت چشمه به دوران حکومت صفویان باز می گردد که پس از آسیب هایی که بر اثر گذشت زمان به آن وارد شده بود، در سال 1374 هجری شمسی اقدامات بازسازی و بازسازی آن، شروع شد. پل هفت چشمه در مرداد ماه سال 1348 به ثبت آثار ملی رسید.

• دریاچه نئور | neor lake

دریاچه نئور دریاچه ای در 48 کیلومتری جنوب شرقی که دارای دو دریاچه کوچک و بزرگ در خود است. این دو دریاچه در فصل بهار به یکدیگر برخورد می کنند و دریاچه واحدی را به وجود دارد که عمق آن 5 متر است. از آب این دریاچه برای استفاده آبیاری زمین های کشاورزی مورد بهره برداری قرار می گیرند سالانه به میزان کمی بچه ماهی قزل آلای رنگین کمان برای کنترل جمعیت گامارس های موجود در دریاچه ها را در این دریاچه رها می کنند و هنگام زمستان به علت سرما آن ها را مجددا جمع می کنند.

در نهایت با خرید بلیط هواپیما اردبیل جهت متفاوتی در سفر و ایران گردی را شروع کنید.